Sendikal Tazminat Davası, İşçilerin sendikaya üye olup olmamaları ve sendikal faaliyetler içerisinde bulunup bulunmamaları nedeniyle iş sözleşmelerinin feshedilmesi veya sendikalı olan – olmayan işçi ayrımına maruz kalması durumunda işverene karşı açılacak davadır.
Bu yazımızda sırasıyla sendikal tazminatın tanımı, kanuni dayanağı, hak kazanma şartları, hesabı, faiz türü ve faiz başlangıcı, zamanaşımı süresi, hak düşürücü süresi, tarafları, yetkili mahkeme ve görevli mahkeme, dava masrafları, avukat ücretleri, dava süresi incelenecektir.
Sendikal Tazminat davanızın şartlarının olup oluşmadığının tespiti ve dava açmak için ofisimizin iş avukatı kadrosundan avukatlık hizmeti alabilirsiniz.
Sendikal Tazminat Davasının Kanuni Dayanağı
Sendikal tazminatın kanuni dayanağı 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun 25. Maddesinde düzenlenmiştir.
Sendikal Tazminat Davasının Şartları
- İşçilerin işe alınmasında sendika üyesi olmaları – olmamaları şartına bağlı tutulması:
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun 25. Maddesinin 1. Fıkrasına göre “İşçilerin işe alınmaları; belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri, belli bir sendikadaki üyeliği sürdürmeleri veya üyelikten çekilmeleri veya herhangi bir sendikaya üye olmaları veya olmamaları şartına bağlı tutulamaz.”
- İşverenin sendika üyesi olan – olmayan işçiler arasında ayrım yapması:
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun 2. Maddesine göre “İşveren, bir sendikaya üye olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında, çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapamaz. Ücret, ikramiye, prim ve paraya ilişkin sosyal yardım konularında toplu iş sözleşmesi hükümleri saklıdır. “
Ücret, ikramiye, prim ve paraya ilişkin sosyal yardım konularında toplu iş sözleşmesi hükümleri saklıdır.” 6356 Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun 39. Maddesinin 1. Fıkrasında “Toplu iş sözleşmesinden taraf işçi sendikasının üyeleri yararlanır.” hükmü yer almaktadır. Yani bu 2 madde uyarınca işyerinde uygulanan toplu iş sözleşmesi hükümlerinin parasal hususları işverenin eşit işlem borcunun istisnasını teşkil etmektedir.
İşveren sendikalı – sendikasız işçi arasında çalışma şartları bakımından da ayrım yapamaz. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2014/27000 Esas, 2016/2328 Karar sayılı kararında işverenin yönetim hakkı tanımlanmıştır: “İşverenin vereceği talimatlarla, yasalar çerçevesinde toplu iş sözleşmesi ve iş aktine aykırı olmamak üzere, işin görülmesini (yürütümünü) ve işçilerin işyerindeki davranışlarını düzenleyebilme hakkına, Yönetim Hakkı denir.”(Süzek, S. İş Hukuku. Yenilenmiş 11. Bası. 2015 s:87) Bu madde işverenin yönetim hakkını kötüye kullanmasını engellemektedir.
- İşçilerin sendika faaliyetlerine katılmasından dolayı işten çıkarılması veya farklı işleme tabi tutulması:
Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 25.maddesinin 3. fıkrasına göre; “İşçiler, sendikaya üye olmaları ve olmamaları, iş saatleri dışında veya işverenin rızası ile iş saatleri içinde, işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamaz veya herhangi bir nedenle farklı muameleye tabi tutulamazlar.”
Sendikal Tazminat Davasında İspat Yükü
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun 25. Maddesinin 6. Fıkrasına göre iş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiası ile açılacak davada, feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene aittir. Feshin işverenin ileri sürdüğü nedene dayanmadığını iddia eden işçi, feshin sendikal nedenlere dayandığını ispatla yükümlüdür.
Aynı maddenin 7.fıkrasına göre İşçi fesih dışında işverenin sendikal ayrımcılık yaptığını da ispat etmekle yükümlüdür. Eğer işçi, işverenin sendikal ayrımcılık yaptığını güçlü bir şekilde ortaya koyabiliyorsa işveren bu davranışının nedenini ispat etmekle mükelleftir.
Sendikal Tazminat Hesaplama
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun 25. Maddesinin 4 fıkrasında işverenin aykırı hareket etmesi halinde işçinin bir yıllık ücretinden az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedileceği yazmaktadır. Kanunda öngörülen bir yıllık ücret tutarı, asgari miktardır. Bu tutarın altında bir tazminatın belirlenmesi mümkün değildir.
Tazminatın hesabında işçinin son aldığı çıplak brüt ücreti esas alınacaktır. Sendikal tazminatın hesabında, temel ücrete ek olarak işçiye sağlanan para ve para ile ölçülmesi mümkün menfaatler göz önüne alınmayacaktır. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2014/37547 Esas, 2015/333 sayılı Kararında “Sendikal tazminat hesabında çıplak (giydirilmemiş) brüt ücret esas alınır.” kararını vermiştir.
Taraflar, sözleşmelerle veya toplu iş sözleşmeleriyle bu tazminatın miktarını da arttırabilecektir. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 22.12.1969 tarih, 10072/11806 sayılı Kararında “…anılan maddenin buyuruculuğu mutlak olmayıp, nispi niteliktedir ve bu yönden işçi yararına aşılması mümkündür.” kararını vermiştir.
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun 25. Maddesinin 5. Fıkrası uyarınca Sendikal bir nedenle iş sözleşmesinin feshi hâlinde işçi, (işe iade davası) göre dava açma hakkına sahiptir.
Eğer iş sözleşmesi sendikal nedenlerle feshedildiği tespit edilirse, 4857 sayılı Kanunun 21. maddesine göre işçinin başvurusu, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata karar verilir.
Ancak işçinin işe başlatılmaması hâlinde, ayrıca 4857 sayılı Kanunun 21. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen (işçinin en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti) tazminata hükmedilmez. İşçinin 4857 sayılı Kanunun yukarıdaki hükümlerine göre dava açmaması ayrıca sendikal tazminat talebini engellemez.
Uygulanacak Faiz Türü Nedir?
Sendikal tazminata uygulanacak faiz türü yasal faiz olacaktır. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 10.6.1998, 7422/ 10196 sayılı Kararında sendikal tazminata reeskont faizi uygulamasını da hatalı bulmuş ve bu konuda 3095 sayılı Kanun ve bunu değiştiren metinlerde öngörülen faizin (yasal faiz) yürütülmesi gerektiğini belirtmiştir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 29.6.1998, 9343/ 10978 sayılı Kararında “Hüküm altına alınan sendikal tazminat için mevduata uygulanan en yüksek faizin yürütülmesi hatalıdır. Gerçekten bu faiz 1475 sayılı İş Kanununun 14/11 maddesinde kıdem tazminatı için öngörülmüştür. Böyle olunca sendikal tazminat için… oranlarında yasal faize karar vermekle yetinilmelidir.” kararını vermiştir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 31.3.2004, 18398/ 6634 sayılı Kararında “… hüküm altına alınan miktar için aynı yasanın 61.maddesinde yer alan ve sadece sendika üye aidat alacağı için öngörülen en yüksek işletme kredisi faizine hükmedilmesi hatalıdır. Böyle olunca sendikal tazminata yasal faiz yürütülmelidir.” kararını vermiştir.
3095 Sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun gereğince 01.01.2017 tarihinden itibaren uygulanan yasal faiz oranı %9’dur.
İşçilik alacaklarına uygulanacak faiz türüne ilişkin tabloya ulaşmak için İşçilik Alacaklarında Faiz ve Zamanaşımı Süreleri başlıklı yazıyı inceleyebilirsiniz.
Faiz Başlangıcı Nedir?
Sendikal tazminata dava açma tarihinden itibaren faiz yürütülmelidir. Zira Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 10.6.1998, 7422/ 10196 sayılı Kararında : “…hüküm altına alınan sendikal tazminat için fesih tarihinden itibaren faiz yürütülmesi hatalı olup…” kararını vermiştir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 25.1.2000, 18244/379 sayılı Kararında fesih tarihinden itibaren faiz yürütülmesini bozma nedeni olarak kabul etmektedir.
İşçilik alacaklarına uygulanacak faiz başlangıcına ilişkin tabloya ulaşmak için İşçilik Alacaklarında Faiz ve Zamanaşımı Süreleri başlıklı yazıyı inceleyebilirsiniz.
Hak Düşürücü Ve Zaman aşımı Süreleri Nasıldır?
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2010/38436 Esas 2013/253 sayılı Kararında “Tazminat niteliğinde olmaları nedeni ile sendikal tazminat, kötüniyet tazminatı, işe başlatmama tazminatı, 4857 sayılı İş Kanununun; 5 inci maddesindeki eşit işlem borcuna aykırılık nedeni ile tazminat, 26/2 maddesindeki maddi ve manevi tazminat, 28 inci maddedeki belgenin zamanında verilmemesinden kaynaklanan tazminat, 31/son maddesi uyarınca askerlik sonrası işe almama nedeni ile öngörülen tazminat istekleri on yıllık zamanaşımına tabidir.“ kararını vermiştir.
Zamanaşımı başlangıç tarihi işverenin ayrımcı davranışta bulunduğu tarihtir. (Yargıtay 9. HD. 8.11.1993 T, E.6484, K.15794) 4857 Sayılı İŞ kanununda 2017 yılında yapılan değişiklikle sendikal tazminat taleplerindeki zamanaşımı süresi değiştirilmemiştir.
Sendikal tazminatta hak düşürücü süre yoktur.
İşçilik alacaklarına uygulanacak zamanaşımına ilişkin tabloya ulaşmak için İşçilik Alacaklarında Faiz ve Zamanaşımı Süreleri başlıklı yazıyı inceleyebilirsiniz.
Sendikal Tazminat Davası Tarafları Kimdir?
Sendikal tazminat Davasının bir tarafında işçi diğer tarafta işveren bulunmaktadır. İŞÇİ, 4857 sayılı İş Kanunu madde 2’ye göre “Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye“ yine aynı maddeye göre İŞVEREN ise “İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara “denir.
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunun 2.Fıkrasında yer alan “İşveren, bir sendikaya üye olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler…” ifadesinden de anlaşılacağı üzere sendika üyesi veya sendika üyesi olmayan işçiler sendikal tazminatı talep edebilirler.
Görevli Ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 1. Maddesine göre İş Kanununa göre işçi sayılan kimselerle işveren veya işveren vekilleri arasında iş akdinden veya iş Kanununa dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıklarının çözülmesi ile görevli olarak lüzum görülen yerlerde iş mahkemeleri kurulur.
Söz konusu iş kanunu 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile yürürlükten kaldırılmışsa paralel bir düzenlemeye bu kanunda da yer verilmiştir.
Yetkili mahkeme ise davalı iş yerinin, ya da şubesinin ya da işin görüldüğü yer mahkemesidir.
Görev ve yetkili mahkemelerin değerlendirilmesi için bağlantıya tıklayabilirsiniz.
Dava Masrafları Ne Kadardır?
Sendikal Tazminat Dava Masrafları konusu ile ilgili olarak işçi davalarında dava masrafları hakkındaki yazımızı okuyabilirsiniz. Fakat genel bilgi vermek gerekirse ücretin yüksekliğine ve çalışılan hizmet süresinin uzunluğuna göre tazminat tutarı artacağından alacak tazminat tutarınızın yüksekliğine göre masraflar da artacaktır.
Dava masrafları ile ilgili genel bilgi edinmek için masraf tarifesi isimli yazının incelenmesini tavsiye ederiz.
Avukat Masrafları Ne Kadardır?
Sendikal Tazminat davaları nispi nitelikli davalardır.
Nispi nitelikli davalarda vekalet ücretleri, dava konusunun veya alacak tutarının değerine göre belirlenmektedir.
Maktu nitelikteki davalarda ise maktu ücret uygulanır.
Avukatlık Ücreti, 1136 Sayılı Avukatlık Kanununun 164/2. Maddesinde ve asgari ücret tarifesinde gösterilen sınırlar arasında kalmak üzere taraflarca serbestçe kararlaştırılabilir.
Kanunda ve tarifede belirtilen oranların altında veya üstünde ücret belirlenmesi halinde, sözleşmenin ücrete ilişkin hükümleri geçersiz sayılmaktadır.
Türk yargılama sisteminde uygulanan vekalet ücretleri ile ilgili genel bilgi almak ve hesaplama yapmak için avukatlık ücret tarifesi başlıklı yazının okunmasını rica ederiz
Sendikal Tazminat Davası Ne Kadar Sürer?
Sendikal Tazminat Davaları takriben 1 sene içerisinde sonuçlanmaktadır. İstinaf Mahkemelerinin kurulması için uzun süren temyiz incelemeleri kısmen son bulmuştur. Bu halde normal şartlar altında bir işçi alacağı davası kanun yolu ile birlikte ortalama 2 yıl sürmektedir.