Mazeret izni, İş Kanunu çerçevesinde karşımıza çıkan bir izin türüdür.

Burada bahsettiğimiz tanım kelimenin genel tanımından ziyade hukuki olarak tanımlanmış halidir.

İş hukuku terminolojisinde mazeret, işçilerin işin gereklerinden kaynaklanmayan ve kendi özel yaşamlarını ilgilendiren nedenler ile işe gelememeleri durumu olarak geçmektedir.

İş hukuku ile ilgili temel kavramlar için iş hukuku başlıklı yazının okunmasını tavsiye ederiz.

Mazeret İzni Nedir?

Mazeret izni işçi kişisel veya özel hayatında iş ile bağlantılı olmayan bir durum ile karşı karşıya kaldığından iş sözleşmesinden (ya da toplu iş sözleşmelerinden) ötürü verilen bir izin türüdür.

Bahsi geçen bu özel durumlara yakından bakacak olursak her şeyden önce izin çeşitlerine ve detaylarına göz atmak gerekir.

Bu kapsamda ücretsiz izin ve ücretli izin uygulamaları başlıklı yazımızın değerlendirilmesini rica ederiz.

İş Hukukunda Mazeret İzninin Yasal Dayanakları

Bu izin türü iş hukukuna 2015 yılında yapılan değişiklikle girmiştir. 4857 Sayılı İş Kanununa 6645 Sayılı Kanunun 35. maddesi ile eklenen “Ek 2. Madde” ile iznin şartları ve kavramsal olarak tasnifi gösterilmiştir.

İŞ Kanununun 49. Maddesinde her gün için 1 günlük ücret ödenmesi gerektiği, 46. maddeye göre de çalışılmış gün olarak hesap edilmesi gerektiği açıkça ifade edilmiştir.

Mazeret izni memur açısından belli başlı şart ve koşullara bağlanmıştır. Bu bağlamda memurlar için 657 sayılı kanunun 104. maddesinin C bendinde düzenlenmiştir.

Mazeret İzinleri Nelerdir?

Mazeret izin süreleri belirli şartlarda farklı sürelerde verilmektedir. Yine iş hukukunda izin çeşidi olarak gösterilmesine rağmen ek 2. madde kapsamında sayılmayan izin çeşitleri de bulunmaktadır.

Ancak unutmamak gerekir ki nişan, söz ya da kına gibi düğün hazırlığı sayılabilecek etkinliklerde bu iznin kullanılması mümkün değildir.

Bu noktada belirtmek gerekir ki mazeret izni hallerinde işçinin çalışamadığı günlerdeki ücretinde kesinti yapılmaz ve bu günlerdeki çalışmaları da çalışma günlerinden sayılır. Bunun için çalışma saatleri başlıklı yazı okunmalıdır.

İşçilere verilmesi zorunlu olan bu izinler, yukarıda saymış olduğumuz durumlardan herhangi birinin ortaya çıkması durumunda ücretten bir kesintiye sebep olmamaktadır ve ücretli bir izin türüdür.

Mazeret izni senelik izinden düşmemektedir.

Buna işçiye şu durumlarda mazeret izni verilmektedir:

  • Kendi Evliliğinde.
  • Anne veya Babasının, eşinin, kardeşinin ve çocuğunun ölümünde.
  • Eşinin Doğum Yapması Halinde.
  • En az %70 oranında engeli olan çocuğunun tedavisinde.
  • Süreğen Hastalığı olan çocuğunun tedavisinde.

Mazeret İzni Kullanmayı Gerektiren Diğer Haller Nelerdir?

Diğer mazeret izni çeşitleri ele alındığında belirtmek gerekir ki sayılan bu hallerin dışında herhangi bir yasal düzenleme getirilmemiştir. Ek 2. Maddenin incelenmesinde de mazeret izinlerinin sınırlı olarka belirtildiği görülecektir.

Çalışanların belirtilen sebeplerin ötesinde herhangi bir mazeret izni hakkı elde edebilmesi için bireysel iş sözleşmelerinde ya da toplu iş sözleşmelerinde bununla ilgili bir düzenlemenin bulunmsı gerekmektedir.

Bu tür düzenlemelerin gerçekleştirilmesi durumunda bu kapsamdaki mazeret izinleri çalışanlar açısından bir hak anlamına gelecek ve bu hakkın kullanılması nedeni ile de herhangi bir ücret kesintisi yapılamayacaktır.

Özellikle özel sektörde, yukarıdaki dışında kişinin sunduğu mazerete göre izin vermek tamamen işverenin inisiyatifine bırakılmıştır.

Fakat işveren burada Eşit Davranma Borcuna aykırı davranmaması gerekmektedir.

İş Hukukunda Mazeret İzin Süreleri

  • Anne veya Babasının, eşinin, kardeşinin ve çocuğunun ölümünde: 3 GÜN
  • En az %70 oranında engeli olan çocuğunun tedavisinde: 10 GÜN ( 1 Yılda en fazla ve rapora dayalı olarak)
  • Süreğen Hastalığı olan çocuğunun tedavisinde : 10 GÜN ( 1 Yılda en fazla ve rapora dayalı olarak)

İdare Hukukunda Mazeret İzni Süreleri

İdarenin takdir hakkına bağlı olarak mazeret izni devlet memurlarına toplamda 10 güne kadar verilebilmektedir.

Bu noktada vurgulamak gereken önemli hususlardan bir tanesi, bu 10 günlük mazeret izni süresinin verilebilmesi için gerekli olan durum ve koşulların kanunda tek tek sayılmamış olmasıdır.

Başka bir deyişle bu durumların yorumu kanunen belirlenmemiş olup, tamamen idarenin takdirine bırakılmıştır.

Memurlara bu izin 10 güne kadar verilebileceği gibi memurun talebi ve işverenin onayı doğrultusunda bir 10 gün daha izin verilebilmektedir; ancak bu ikinci 10 günlük izin süresi işçinin yıllık izninden düşürülmektedir.

Öğretmenlerin de aynı şekilde memur mu işçi statüsünde mi çalıştığı kullanmak istedikleri bu izin süresine etki etmektedir.

Tabii ki özel sektörde de kanunda geçerli olan mazeret türleri için işverenin inisiyatifi önemli değildir.

Şartları oluştuğunda bu izni talep eden işçiye vermek zorundadır.