Ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davası, paylı veya elbirliği mülkiyetine konu olan taşınır veya taşınmazlar üzerindeki paydaşlığı/ortaklığı sonlandırarak kişisel mülkiyete geçişi sağlayan bir davadır.

Uygulamada ve halk arasında izale i şuyu, izaleyi şuyu ve izaleişüyu olarak isimlendirilen bu davada şuyun ( Ortaklığın ) giderilmesi (izalesi) sağlanmaktadır.

Ortaklığın giderilmesi davasının şartlarının değerlendirilmesi ve dava açmak için ofisimizin gayrimenkul avukatı departmanından avukatlık hizmeti alabilirsiniz.

Aile Hukuku kurallarını belirleyen Medeni Kanunu’muzun 698. maddesi gereği paylaştırma yapmayı isteme hakkı kapsamında ortaklar kendi aralarında malı nasıl pay edeceklerini kararlaştırabilirler.

Ancak kararlaştıramadıkları durumda ortaklığın giderilmesini mahkemeden talep edebilirler. Ortaklığın giderilmesi, malların aynen taksim edilmesi veya mahkemece malların satılarak bedelinin hissedarlar arasında payları oranında paylaştırılması yolu ile olur.

Söz konusu taşınırın veya taşınmazın bölünebilir olması halinde mahkeme aynen taksim edilmesine aksi halde açık arttırma ile satılmasına karar verir.

Paylı Mülkiyet ve Elbirliği ile Mülkiyet Nedir?

Paylı mülkiyet 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 688.maddesi gereği “Paylı mülkiyette birden çok kimse, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir. Başka türlü belirlenmedikçe, paylar eşit sayılır. Paydaşlardan her biri kendi payı bakımından malik hak ve yükümlülüklerine sahip olur. Pay devredilebilir, rehnedilebilir ve alacaklılar tarafından haczettirilebilir” olarak ifade edilmiştir. Önemli olan husus mülkiyetin tek olmasıdır. Paylı mülkiyet, devir ve terk, kamulaştırma, cebri icra yoluyla satış, malın yok olması ve paylaştırma yapmayı isteme hakkı kullanılarak sona erer.

Elbirliği ile mülkiyet 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 701. maddesi gereği “Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir. Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır” olarak ifade edilmiştir.

Miras ile intikal eden haklar üzerinde paylaştırma talebinde bulunmadıkça elbirliği mülkiyeti kurulur. Aynı Kanunu’nun 703. hükmü gereği elbirliği ile mülkiyet, malın devri, topluluğun dağılması veya paylı mülkiyete geçilmesiyle sona erer.

Ortaklığın Giderilmesi Davasının Tarafları

Ortaklığın giderilmesi davasını açma hakkı paydaşlara aittir. Paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından tüm paydaşlara karşı ortaklığın giderilmesi davası açılır. Tüm ortakların karşı taraf olarak gösterilmesi zorunludur.

Bu nedenle paydaşlar arasında zorunlu dava arkadaşlığı söz konusu olur.

Paydaşlardan birinin ölümü halinde ilgili kişinin mirasçılık belgesinde adı geçen tüm mirasçılarının davaya dahil edilmesi zorunludur.

Elbirliği mülkiyetine tabi taşınmazın ortağının alacaklısı İcra ve İflas Kanunu’nun 121. hükmü gereğince ortaklığın giderilmesini talep edebilir. Ancak bunun için İcra Hakimliği’nden yetki belgesi alınması zorunludur.

Aynen Taksim Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi

4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 699. maddesinde paylaştırma biçimi düzenlenmiştir. İlgili Kanun’un 2. fıkrası gereğince paydaşların paylaşmada anlaşamaması durumunda sadece paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir.

Ortak malın paydaşlardan birinin istemi üzerine aynen paylaştırılması için öncelikle hakim aynen taksim şartının varlığını araştırmalıdır.

İlgili hükmün 3. fıkrası gereğince ortaklığın giderilmesi davalarında malın aynen paylaştırılabilmesi için bölme isteminin durum ve koşullara uygun görünmesi ve paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesinin mümkün olması gerekir.

Aksi halde açık arttırma yolu ile satışa hükmolunur. Kat mülkiyetinin kurulması mümkün olan bir taşınmazda ortaklığın satış suretiyle giderilmesine hükmolunamaz.

Paydaşların tamamının rıza göstermedikleri durumda malın bir bölümü paylı mülkiyete tabi olamaz.

Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi

Taşınmazın aynen taksimi mümkün değil ise açık arttırma yolu ile satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilir. Taşınmaz malın satışı, satış memurluğu veya icra dairesi tarafından yapılır.

Açık arttırma yolu ile satışın sadece ortaklar arasında yapılabilmesi için tüm paydaşların muvafakati gereklidir.

Dava konusu taşınmaz üzerinde bütünleyici parçalar söz konusu ise bunların da arzla birlikte satılması gerekmektedir. Ancak bütünleyici parçalar üzerinde bir veya birkaç paydaşa ait olduğuna dair tapuya şerh verilmişse veya tüm paydaşların muvafakati sağlanmışsa ve söz konusu bütünleyici parçalar taşınmazın değerini arttırıyor ise değer artışının belirlenmesi için dava tarihinden itibaren arzın ve bütünleyici parçaların değerinin ayrı ayrı tespit edilmesi gerekmektedir.

Satış sonunda elde edilen değerin paylaştırılması da oranlar esas alınarak gerçekleştirilir. Bütünleyici parçaya karşılık gelen değer, söz konusu parçanın sahibi olan paydaşa verilir, artan değer ise paydaşlar arasında payları oranında paylaştırılır.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 12. maddesi gereği ortaklığın giderilmesi davasında yetkili mahkeme, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Görevli mahkeme, taşınmazın bulunduğu yer Sulh Hukuk Mahkemesi’dir.

Ortaklığın Giderilmesi Davası ile İlgili Yargıtay Kararları

  • Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E. 2020/4091, K. 2020/8519 ve 16.12.2020 Tarihli bir ilamında “Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda borçlu ortağın alacaklısı İcra Hakimliğinden 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir. Bunun için icra hakiminden yetki belgesi alınması zorunludur. İcra hakiminden yetki belgesi almadan doğrudan doğruya veya yetkisi olmayan icra müdürünün verdiği yetki belgesine dayanılarak dava açılması halinde dava hemen reddedilmeyip davacı tarafa icra hakiminden yetki belgesi almak üzere süre verilmelidir. İcra mahkemesinden alınan yetkiye dayalı olarak açılan davalarda kural olarak borçlu ortağın mülkiyet hakkının elbirliği mülkiyetine konu olması gerekir” denilmiştir.
  • Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E. 2016/18866, K. 2020/6842 ve 4.11.2020 Tarihli bir ilamında “ Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Olayda, dava konusu taşınmaza ilişkin bir kısım davalılar tarafından muhdesat iddiasında bulunulmuştur. Mahkemece, dava dosyaları üzerinden verilecek kararların sonucunun beklenerek muhdesatın aidiyetinin tespitine karar verilmesi halinde muhdesat oranının belirlenerek satış bedelinin bu orana göre dağıtılması gerekir. Belirtilen dava sonuçları beklenmeden hüküm kurulması hatalıdır ”denilmiştir.
  • Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E. 2018/5928, K. 2020/6661 ve 2.11.2020 Tarihli bir ilamında “paylı mülkiyette taşınmazdan yararlanamayan paydaş, engel olan öteki paydaş veya paydaşlardan payına vaki elatmanın önlenmesini her zaman isteyebilir. Hatta elbirliği mülkiyetinde dahi paydaşlardan biri öteki paydaşların olurlarını almadan veya miras şirketine temsilci atanmadan tek başına ortak taşınmazdan yararlanmasına engel olan ortaklar aleyhine elatmanın önlenmesi davası açabilir. Ancak, o paydaşın, payına karşılık çekişmesiz olarak kullandığı bir kısım yer varsa açacağı elatmanın önlenmesi davasının dinlenme olanağı yoktur. Yerleşmiş Yargıtay İçtihatlarına ve aynı doğrultudaki bilimsel görüşlere göre, payından az yer kullandığını ileri süren paydaşın sorununu elatmanın önlenmesi davası ile değil, kesin sonuç getiren taksim veya ortaklığın satış yoluyla giderilmesi davası açmak suretiyle çözümlemesi gerekmektedir” denilmiştir.

Ortaklığın Giderilmesi Davası Masrafları Ne Kadardır?

Ortaklığın giderilmesi davası maktu harca tabidir. Dava sonunda yargılama giderleri taraflara yükletilir. İlgili davanın kazananı ve kaybedeni olmadığı için söz konusu masraflardan bütün ortaklar eşit şekilde etkilenir. Dava masrafları hakkında hesaplama yapmak için masraf tarifesi başlıklı yazımızın incelenmesini tavsiye ederiz

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Avukat Ücretleri Ne Kadardır?

Avukat masrafları hakkında hesaplama yapmak için avukat ücret tarifesi başlıklı yazımızın incelenmesini tavsiye ederiz.

Ortaklığın giderilmesi süreçlerinin yönetilmesi ve dava açılması için ofisimizin miras avukatı kadrosundan hizmet alabilirsiniz.